Wat is Agile? De betekenis van Agile werken

Om de vraag ‘wat is Agile?’ te beantwoorden hebben we dit uitgebreide artikel voor jou samengesteld.

Welk van de drie stellingen klopt niet?

• De klant weet exact wat hij wil
• De specialisten weten exact hoe ze het moeten maken
• Tijdens het werken verandert er niets aan de omstandigheden

Het zou heel fijn werken als dit de waarheid zou zijn. Maar de meeste werknemers zullen zich niet in het bovenstaande herkennen. Bij projecten en productontwikkeling is de praktijk vaak weerbarstig. Wat is Agile en hoe kan het de samenwerking binnen teams en de organisatie bevorderen?

De betekenis en definitie van Agile

Wat is Agile? Als je Agile vertaalt naar het Nederlands kom je op woorden als: lenig, fit, soepel, flexibel of wendbaar. Maar wat betekent dat? Tenslotte denk je over het algemeen niet aan organisaties die wendbaar zijn.

Als je terugkijkt naar de stellingen van het begin dan zijn ze erg statisch, constant en onveranderlijk. Maar als we een realistische kijk nemen op de werkzaamheden van vandaag de dag, dan zijn de volgende drie stellingen meer van toepassing:

• De klant ontdekt wat hij wil
• De specialisten ontdekken gaandeweg hoe ze het moeten maken
• Tijdens het werken verandert er van alles aan de omstandigheden

Agile werken leent zich het beste voor een werkomgeving waarin veel veranderingen plaatsvinden. Binnen projecten en productontwikkelingen hebben we een duidelijk doel voor ogen, maar kunnen niet alles van tevoren vastleggen in een gedetailleerd plan. Op het moment van schrijven is het namelijk alweer verouderd doordat er bijvoorbeeld nieuwe klantwensen komen, wet- en regelgeving verandert of de teamsamenstelling wijzigt.

Bij Agile werken willen we snel resultaten bereiken en zeer regelmatig terugkijken op het resultaat en het proces. Oftewel we leren door te doen en maken niet de denkfout dat we in een glazenbol de gehele planning van A tot Z met alle onvoorziene omstandigheden kunnen uitdenken.

De definitie van Agile: “een mindset die verandering omarmt om snel waardevolle resultaten te leveren en hiervan te leren.”

Er is niet een officiële definitie van Agile in het woordenboek. Dit is de definitie die ik aanhoud voor mijzelf.

Waar komt Agile vandaan?

Het duidelijkste punt van het ontstaan van Agile begon in de softwarewereld tijdens een ontmoeting in 2001 van 17 experts. Zij kwamen bij elkaar om oplossingen te delen waar de softwarebranche regelmatig tegen aanliep.

Grote softwareprojecten haalden bijna nooit de deadline, de projectbudgetten vielen altijd veel duurder uit dan vooraf werd ingeschat. En misschien nog wel het ergste, de eindgebruikers waren ondanks de extra tijd en geld die in de projecten werden gestopt niet tevreden.

De 17 vertegenwoordigers waren onder andere de grondleggers van Scrum, Extreme Programming en Adaptive Software Development en een aantal andere softwareontwikkeling frameworks en methodes. Dit werden zogenaamde lichtgewicht frameworks genoemd die erg goed werkten in de praktijk waardoor projecten wel binnen de tijd, budget en scope bleven. Met resultaat, de klanten waren blijer dan ooit tevoren.

De genodigden deelden hun kennis en kwamen tot de conclusie dat er veel overeenstemming was in de manier van denken die deze lichtgewicht frameworks met zich meebrachten. Ze schreven ze op en aan het einde van deze dagen hadden ze hun naam gezet onder een viertal waarden en twaalf principes: het Agile Manifest. Sindsdien wordt Agile veelvuldig toegepast in allerlei verschillende vakgebieden, zowel IT als non-IT.

Wat zijn de 4 waarden van Agile?

De onderstaande vier waarden van het Agile Manifest zijn vrij vertaald, zodat de toepasbaarheid ook op non-IT samenwerking van toepassing is.

Agile teams waarderen:

• Mensen en hun onderlinge interactie gaat boven processen en tools
• Werkende producten of diensten gaat boven allesomvattende documentatie
• Samenwerking met de klant gaat boven contractonderhandelingen
• Inspelen op verandering gaat boven het volgen van een plan

Je kunt de Agile waarden als volgt lezen: “gaat boven” kun je ook vervangen door “is belangrijker dan”. Oftewel het betekent niet dat in het geval van Agile waarde 4, een plan binnen Agile onnodig is. Binnen Agile is er nog steeds een plan, maar de focus ligt op het inspelen op de verandering. Dat is waardevoller en daar moet de focus van de samenwerking naar toegaan.

Wat ook behulpzaam kan zijn bij het lezen van de Agile waarden: hetgeen wat rechts staat moet bijdragen aan links. Dus draagt de documentatie bij aan werkende producten of diensten?

Hoe je de waardes kunt interpreteren:

1. Zorg er maar eerst voor dat je elkaar als collega’s heel goed begrijpt. Daarna kunnen we processen en hulpmiddelen inrichten om deze samenwerking te bevorderen.
2. Goede documentatie en handleidingen zijn belangrijk zodat de eindgebruiker begrijpt hoe je je product of dienst kan gebruiken. Maar de focus moet gaan naar werkende producten of diensten aangezien daar meer waarde in zit.
3. Contracten en budgettering zijn binnen Agile werken nog steeds belangrijk alleen de samenwerking met de klant staat voorop. Tenslotte weten we dat de klantwensen tijdens het project zullen veranderen en als hier goede ideeën uitkomen willen we die doorvoeren. Mocht een contract helemaal zijn dichtgetimmerd dan kun je natuurlijk minder wendbaar/Agile zijn.
4. Een planning binnen Agile is belangrijk, maar hoeft niet te gedetailleerd te zijn voor de toekomst. Helemaal aan het begin van een project weten we vaak het minste van de risico’s en voortschrijdende inzichten. Daarom kunnen we ons prima vastleggen aan een gedetailleerde planning voor de korte termijn, maar op de lange termijn praten we over een productvisie, roadmap en subdoelen.

Wil je meer weten over de Agile waarden? Lees dan dit uitgebreide artikel: Wat zijn de 4 Agile waarden? Uitleg & praktische voorbeelden

Wat zijn de 12 principes van Agile?

Deze vier waarden zijn vertaald naar twaalf principes die Agile teams hanteren. Wederom zijn de principes vrij vertaald:

• Een tevreden klant is altijd de hoogste prioriteit, door het doorlopend leveren van waarde aan onze klanten.
• Een veranderende scope is welkom, ook laat in het project zolang het waarde toevoegt voor de klant.
• Lever werkende onderdelen van het project op in korte cycli.
• Werk op dagelijkse basis multidisciplinair samen.
• Projecten worden uitgevoerd door gemotiveerde medewerkers, met de support en het vertrouwen dat zij nodig hebben.
• De effectiefste manier van informatieoverdracht is face-to-face.
• Een werkend product is de belangrijkste indicator van vooruitgang.
• Zoek naar een constant ontwikkeltempo.
• Besteed voortdurend aandacht aan hoge kwaliteit.
• De eenvoud staat centraal.
• De beste ontwerpen komen voort uit zelforganisatie.
• Reflecteer geregeld op hoe de samenwerking verbeterd kan worden.

Wil je meer weten over de Agile principes? Lees dan dit uitgebreide artikel: Wat zijn de 12 Agile principes? Uitleg & praktische voorbeelden

Voor wat voor situaties is Agile werken geschikt?

Agile werken is geschikt voor situaties waarin er veel veranderingen plaatsvinden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij softwareontwikkeling, maar ook in non-IT situaties. Daarbij gaat het voornamelijk om projecten, productontwikkelingen of diensten die worden doorontwikkeld. Dit zijn namelijk typische toestanden waarin omgevingsfactoren grote invloed kunnen hebben.

Bijvoorbeeld omgevingsfactoren op het gebied van economie, natuur, wetgeving, politiek, technologie, maatschappelijke normen en waarden. Maar denk ook aan veranderingen binnen het bedrijf zelf: teamsamenstelling, veranderende stakeholders, budget verkleining, deadlines die naar voren worden geschoven, wijziging van bedrijfsvisie.

Kortom Agile werken is vooral geschikt voor omgevingen die veel veranderen. Het model van Ralph Stacey is een visuele manier om hiernaar te kijken, zie afbeelding hieronder.

Op de y-as zie je de mate van overeenstemming tussen de stakeholders. Oftewel als de stakeholders minder overeenstemming hebben wordt het werk moeilijker. Voorbeeld: de wensen van de klant zijn misschien vaag of het team vindt het lastig om te bepalen hoe het eindresultaat er in detail uit gaat zien.

Verder zie je op x-as de mate van voorspelbaarheid. Weet je heel goed hoe je iets moet doen en is het werk iets wat je veel vaker hebt gedaan? Voorbeeld: in de simpelste versie lopendebandwerk. Dan wordt het simpel.

Hoe meer onzekerheid er bij het werk komt kijken des te groter de kans dat Agile werken geschikt is. Agile werken zit namelijk in het complexe gedeelte. Geloof daarom niet de fanatiekelingen die beweren dat Agile goed is voor alle situaties. Dat is onjuist. Agile werken is geen hype. Het is ook iets blijvends, maar zorg er wel voor dat je het toepast voor de situaties waarin het geschikt is. Lees hier meer over via het blog over de Stacey Matrix.

Agile VS Waterval?

Agile en waterval projectmanagement worden vaak met elkaar vergeleken, omdat de projectaanpak totaal verschillend is. Het is ook bedoeld voor ander type werk. Als je de Stacey Matrix van hierboven erbij pakt is waterval perfect voor simpel werk, maar niet geschikt voor complex werk. Om een idee te krijgen van de verschillende kenmerken van Waterval en Agile kun je de onderstaande tabel bekijken.

Kortom je kunt samenvatten: waterval is lang cyclisch werken en Agile is kort cyclisch werken.

Wat zijn de voor- en nadelen van Agile werken?

De nadelen

Agile werken is niet de heilige graal. Als je bijvoorbeeld kijkt naar Scrum, het meest populaire Agile Framework, dan zijn er ook nadelen van Scrum. Hieronder een aantal nadelen van Agile die belangrijk zijn om mee te nemen.

• Soms wordt Agile gezien als een hype. En dit is niet onterecht, want bij veel bedrijven is het ook een hype. Een manager verplicht teamleden om Agile te werken, omdat die daar goede ervaringen mee heeft in het verleden. Maar dat hoeft niet automatisch te betekenen dat dezelfde voordelen behaald worden bij een ander team, dat wellicht hele andere werkzaamheden heeft. Er zal dus goed gekeken moeten worden naar de omstandigheden, dat is niet altijd even makkelijk.
• Het zal training kosten om op een andere manier te werken. Daarnaast houdt het niet op bij één training. De theorie van Agile werken is snel en relatief eenvoudig te begrijpen. Het lastigste is het daadwerkelijk toepassen. De begeleiding van een team zal in het begin veel tijd kosten. Dit wordt vaak onderschat.
• Agile werken brengt inzichtelijk dat sommige aanpassingen gedaan moeten worden om Agile werken tot een succes te maken. Als we bij bedrijven langskomen zien we nogal eens dat er aan de ene kant nieuwe processen worden verwelkomd, maar aan de andere kant dat het lastig is om bedrijfsprocessen aan te passen. Hier gaat soms veel energie in zitten waarbij uiteindelijk besloten wordt om half Agile, half “zoals altijd” te werken. De beloofde resultaten van Agile worden dan lastig om waar te maken.

De voordelen

Er zijn veel voordelen aan Agile werken te koppelen. Zo worden er in de volgende artikelen over Scrum veel voordelen genoemd: 11 voordelen van Scrum en 4 argumenten voor Scrum. Hieronder staan de belangrijkste voordelen van Agile werken opgesomd.

• Meta-analyses laten een verhoogde productiviteit (42% – 337%) zien bij Agile organisaties (Dybå, T., & Dingsøyr, T., 2008). Door het doorlopend leveren van waarde, het boeken van snelle resultaten en een betere samenwerking zien we een verhoogde productiviteit. Mits het natuurlijk op de juiste wijze en de juiste werkzaamheden wordt ingezet.
• Agile organisaties spelen makkelijker in op verandering (3 – 5x sneller) (McKinsey, 2020). Dit onderzoek is gedaan in tijden van Corona waarbij er voor organisaties heel veel veranderingen in korte tijd werden doorgevoerd. Agile organisaties konden makkelijker met die veranderingen omgaan dan niet Agile organisaties. Verder zie je dat ze via korte feedbackmomenten beter kunnen samenwerken en de prioriteiten van het werk kunnen afstemmen.
• Gemiddeld krijgen organisaties op Glassdoor een 3.3 voor medewerkerstevredenheid, volwassen Agile organisaties scoren een 4.1 (Glassdoor report, 2017). Wellicht dat medewerkers in het begin van een Agile transformatie niet gelijk staan te happen op verandering. Tenslotte kan het best spannend zijn als je je werkwijze opeens anders gaat doen. Over het algemeen vinden mensen het toch leuker werken. Als medewerker krijg je namelijk meer autonomie en kun je door de snelle resultaten de voortgang zien en je successen vieren.

Wat zijn de populairste Agile Frameworks en methodes?

Hoe start ik met Agile werken? Om deze vraag te beantwoorden zul je eerst moeten bepalen welk doel je met Agile werken probeert te bereiken. Wil je bijvoorbeeld Agile werken voor meer klantbetrokkenheid, zelforganiserende teams of meer werkplezier?

Nadat je je doel hebt bepaald wil je waarschijnlijk een Agile Framework kiezen dat aansluit bij de werkzaamheden die het team doet. Er zijn heel veel Agile Frameworks in gebruik, maar verreweg de meest populaire zijn Scrum en Kanban (Digital.ai., 2022). Soms worden ze zelfs gecombineerd met elkaar en krijgt het de onofficiële titel “Scrumban”.

Zowel Scrum als Kanban gaat uit van een empirische benadering en lijken veel op elkaar. De verschillen in toepassing hangen af van de werkzaamheden en omstandigheden waarin een team met elkaar samenwerkt. Daarnaast zie je dat SAFe steeds populairder begint te worden, verderop lees je hier meer over.

In de tabel worden een aantal belangrijke verschillen beschreven. Voor meer informatie raad ik het Scrum VS Kanban artikel aan.

Voor welke situaties Scrum of Kanban meer geschikt is:

Verder zie je hier een aantal voorbeelden van typische Scrum en Kanban projecten staan:

is SAFe een oplossing voor de organisatie?

SAFe (Scaled Agile Framework) is een manier om een bedrijf Agile in te richten. Je kunt je wel voorstellen dat een Scrum Team op een gegeven moment goed is ingespeeld op elkaar. Maar hoe laat je het team met anders Scrum Teams, Kanban Teams en management samenwerken op een Agile wijze?

Voor dit soort vraagstukken biedt SAFe een oplossing. Er zijn veel meer frameworks zoals Large Scale Scrum (LeSS), het Spotify model en Nexus. Toch zien we dat SAFe het meest populair is binnen de markt en terrein aan het winnen is (Digital.ai., 2022). Vandaar dat we als Agile Scrum Group ook de keuze hebben gemaakt om ons hierin expert te maken en trainingen en coaching aan te bieden.

Welke certificeringen zijn er rondom Agile werken?

Een Agile certificering is een manier om aan te tonen via een geslaagd examen dat je de Agile theorie hebt begrepen. Als Agile Scrum Group bieden we certificeringen aan via twee aanbieders: IIABC.org en Scrum.org.

Beide certificeringen lijken op elkaar maar er zijn wel een aantal verschillen. In de onderstaande tabel is als voorbeeld een Scrum Master of Product Owner examen genomen.

Soms krijg ik de vraag: “Rob, welke Agile certificering zou je mij aanbevelen?” In dat geval vraag ik altijd wat iemands taalniveau Engels is en of ze in de IT-sector werken of hier in de toekomst iets in zouden willen doen. Verder zullen de meeste werkgevers beide certificeringen als valide beschouwen.

Voorbeelden van organisaties die Agile werken

Er zijn heel veel bedrijven die Agile werken, zowel IT als non-IT: van startups tot grote multinationals als Spotify. Van banken als Rabobank tot grote telecomproviders als Proximus (voor onze Belgische vrienden).

Bij Agile Scrum Group hebben we veel grote en kleine bedrijven geholpen van diverse branches. Zie bijvoorbeeld onze pagina met video-testimonials om reacties te zien van de deelnemers die bij ons een training hebben gevolgd. Of bekijk een kort overzicht van een aantal bedrijven waar we veel gedaan hebben op onze referentie pagina.

Verder is het goed om te realiseren dat er geen kant-en-klare oplossing bestaat om Agile bij een team of organisatie te implementeren. Daarom kijken wij altijd naar de specifieke situatie. De klantcasus van SES International is daar een mooi voorbeeld van.

Waarom je Agile werken wilt overwegen

Agile maakt het voor organisaties mogelijk om met continue verandering om te gaan. Het staat hen toe om te groeien in een wereld die door globalisering en digitalisering steeds onzekerder, complexer en onduidelijker wordt.

Agile gaat meer om slimmer dan om harder werken. Het gaat niet om het uitvoeren van meer werk in minder tijd: het gaat om meer waarde creëren met minder werk. Agile reageert op de algehele uitdaging van het hedendaagse bedrijfsleven: hoe bied je directe en vertrouwde waarde aan klanten op grote schaal?

Agile belooft het volgende:

• Vrolijkere klanten: Agile werken stelt de klant centraal en zorgt ervoor dat het team voortdurend feedback krijgt en zich snel kan aanpassen aan veranderende wensen van de klant.
• Snellere oplevering van waarde: Agile teams laten regelmatig werkende producten zien en vragen hier feedback op. Door vroegtijdig af te stemmen en regelmatig terug te blikken naar het productdoel wordt er sneller waarde opgeleverd.
• Meer flexibiliteit: Agile werken maakt het mogelijk om snel te reageren op veranderingen en om te gaan met onzekerheid. Als de klant nieuwe wensen heeft, er is een verandering van het budget of er breekt een pandemie uit. Agile teams kunnen makkelijker hierop inspelen.
• Betere samenwerking: Agile werken stimuleert samenwerking tussen teamleden en tussen teams. Dit zorgt voor betere communicatie (geen silo’s) en een betere uitwisseling van kennis.
• Verhoogde kwaliteit: Dankzij het regelmatig feedback vragen, het voortdurend testen en het continue verbeteren, leidt Agile werken tot een hogere kwaliteit van het eindproduct.
• Hogere productiviteit: Agile werken stimuleert teamproductiviteit, omdat teams autonoom kunnen werken en zich kunnen concentreren op de belangrijkste taken. Het is niet meer zo dat je langs allemaal loketten moet voordat je als team een beslissing kan maken.
• Meer werkplezier: we kunnen een man op de maan zetten, maar de baan waar je elke dag naar toegaat leuk maken, is voor veel mensen nog een uitdaging. Agile teamleden krijgen meer verantwoordelijkheid en zeggenschap en over het algemeen vinden mensen dit fijn.

Conclusie

De definitie van Agile: “een mindset die verandering omarmt om snel waardevolle resultaten te leveren en hiervan te leren.”

Onder die mindset vallen 4 waarden en 12 principes die in het Agile Manifest zijn omschreven. Agile werken komt oorspronkelijk uit de IT, maar wordt nu juist in veel niet-IT situaties ingezet. Er zijn veel voordelen om Agile te werken mits de werkzaamheden hiervoor geschikt zijn.

Twijfel je of Agile werken jou of je organisatie kan helpen? Neem vrijblijvend contact met ons op en we zullen de voor- en nadelen met je delen voor jouw specifieke situatie. Je kunt ons bereiken via info@agilescrumgroup.nl of 020 2614

Ook interessant:

• Wat zijn de 4 Agile waarden? Uitleg & praktische voorbeelden
• Wat zijn de 12 Agile principes? Uitleg & praktische voorbeelden

Volg ons op LinkedIn (we delen onze blogs met je)

Bronnen

• Dybå, T., & Dingsøyr, T. (2008). Empirical studies of agile software development: A systematic review. Information and software technology, 50(9-10), 833-859
• HR and Recruiting Statistics Report (Glassdoor, 2017)
• Handscomb, C., Mahadevan, D., Schor, L., Sieberer, M., Naidoo, E., & Srinivasan, S. (2020). An operating model for the next normal: lessons from agile organizations in the crisis.
• 16th State of Agile Report | Resource Center | Digital.ai. (2022)

Over de auteur: Rob Koppenaal

Rob is Agile coach en trainer. Met zijn ervaring uit informatiekunde, toegepaste cognitieve psychologie, datingcoach, Product Owner en Scrum Master / Agile Coach van vele teams geeft Rob het theoretische kader met praktische oefeningen om blijvende veranderingen te realiseren. Met het resultaat dat er een hoop wordt gelachen en cursisten met motivatie en kennis naar huis gaan. Naast anderen helpen te ontwikkelen, is Rob ook altijd bezig met zichzelf te verbeteren.