Wat is het Agile Manifesto? (Voor IT & Non-IT) +3 praktijkoefeningen

Het Agile Manifesto vormt de basis voor Agile raamwerken zoals Scrum, Kanban en SAFe. Het omvat vier waarden en twaalf principes, maar wat betekenen deze principes eigenlijk in de praktijk? In dit artikel bespreken we verschillende oefeningen die je samen met je team of hoofd van een organisatie kan doen om het Agile Manifesto eigen te maken.

Wat is het Agile Manifesto?

In het uitgebreide artikel Wat is Agile? staat de definitie Agile als: “Een denkwijze die verandering omarmt om snel waardevolle resultaten te leveren en hiervan te leren.” De Agile denkwijze is gebaseerd op 4 waarden en 12 principes, samen het Agile Manifest genoemd.

De geschiedenis van het Agile Manifesto gaat terug tot het jaar 2000. In dat jaar verzamelde zich een groep softwareontwikkelaars die volgens Extreme Programming (XP) werkten. Naar aanleiding van deze bijeenkomst werd een aantal artikelen geschreven over ‘lichtgewicht’ softwareontwikkeling. Hoewel deze bijeenkomst gezien kan worden als de voedingsbodem voor het Agile Manifesto, kwam er nog niets concreets of tastbaars uit.

In 2001 kwamen sleutelfiguren van verschillende ‘lichtgewicht’ methoden bij elkaar in het Snowbird-skiresort in Utah. Hun doelstelling was om op zoek te gaan naar gemeenschappelijke inzichten in de verschillende methoden die zich tegen traditionele softwareontwikkeling keerden. De zeventien ontwikkelaars vertegenwoordigden onder andere Extreme Programming, Scrum, DSDM, Adaptive Software Development, Crystal, Feature-Driven Development en Pragmatic Programming. Geheel tegen de verwachtingen in lukte het deze diverse groep om een gemeenschappelijk gedragen Agile Manifesto te formuleren.

Waarom is het Agile Manifesto interessant?

Welk Agile Framework je ook gebruikt: Scrum, Kanban, SAFe etc., er zullen altijd situaties zijn waar de theorie geen directe oplossing voor biedt. Hoe ga je om met een klant die onverwacht nieuwe verzoeken heeft voor de huidige Sprint? Hoe ga je om met Developers die met elkaar in discussie zijn over een technisch mankement in het systeem? Hoe ga je om met een externe leverancier waarbij de samenwerking stroef verloopt?

Dit zijn vragen waar de theorie geen kant-en-klare antwoorden op heeft. Daarom kan het Agile Manifesto dienen als leidraad en helpen bij het nemen van beslissingen.

In deze blog kijken we hoe je de theorie van het Agile Manifesto in de praktijk kan brengen via een aantal gave oefeningen die we regelmatig bij klanten toepassen. Maar als eerst even een korte een herhaling van de 4 waarden en 12 principes waaruit het Agile Manifesto bestaat.

De 4 waarden van het Agile Manifesto

De vier onderstaande waarden van het Agile Manifesto zijn vrij vertaald, zodat ze ook toepasbaar zijn op samenwerking buiten de IT-sector.

Agile teams waarderen:

• Mensen en hun onderlinge interactie boven processen en hulpmiddelen
• Opgeleverde deelprojecten boven allesomvattende documentatie
• Samenwerking met de klant boven contractonderhandelingen
• Inspelen op verandering boven het volgen van een plan

Benieuwd naar de interpretatie van de waarden uit het Agile Manifesto? Ontdek ze in deze blog: Wat zijn de 4 Agile waarden? Uitleg & praktische voorbeelden

De twaalf principes

Deze vier waarden zijn omgezet naar twaalf principes die Agile teams volgen. Ook deze principes uit het Agile Manifesto zijn vrij vertaald:

1. Een tevreden klant is altijd de hoogste prioriteit.
2. Een veranderende scope is welkom, ook laat in het project.
3. Lever werkende onderdelen op in korte cycli.
4. Werk op dagelijkse basis multidisciplinair
5. Projecten worden uitgevoerd door gemotiveerde medewerkers, met de support en het vertrouwen dat zij nodig hebben.
6. De effectiefste manier van informatieoverdracht is face-to-face.
7. Een werkend product is de belangrijkste indicator van vooruitgang.
8. Zoek naar een constant innovatietempo.
9. Besteed voortdurend aandacht aan hoge kwaliteit.
10. Eenvoud staat centraal.
11. De beste ontwerpen komen voort uit zelforganisatie.
12. Reflecteer geregeld op hoe de samenwerking verbeterd kan worden.

Benieuwd naar de interpretatie van de principes uit het Agile Manifesto? Ontdek ze in deze blog: Wat zijn de 12 Agile principes? Uitleg & praktische voorbeelden

Oefening 1: schuiven maar!

Met de “schuiven maar!” oefening kun je als Scrum Master of Agile Coach je team na laten denken over het Agile Manifesto en gelijk koppelen aan actiepunten.

Voorbereiding

Deze oefening is geschikt voor grote en kleine groepen. Schrijf per groepje (3 a 4 personen) de 12 Agile principes op een afzonderlijk stuk papier ter grootte van A4 of A5. Tip: je kunt ook kopietjes maken als je een lamme hand wil voorkomen. Daarnaast heeft iedereen een blaadje en een pen nodig. Plan een uur in de agenda van iedereen en je bent er klaar voor!

Oefening: schuiven maar! 

1. Introduceer het doel van de oefening en geef context aan het team. Voorbeeld: “Gewaardeerde collega’s, vandaag wil ik met jullie de 12 Agile principes uit het Agile Manifesto bespreken. Wat vinden wij dat als team goed gaat? Welke successen moeten we vieren? En waar zien we mogelijke verbeteringen?” Vervolgens leg je het stappenplan van de rest van de oefening uit.
2. Laat op het scherm de 12 Agile Principes zien die ieder teamlid in stilte moet lezen. Geef daarbij de opdracht dat men individueel moet nadenken of elk principe in de categorie goed, neutraal of verbetering terecht komt. 
   • Heeft iemand extra tijd over en is die vervelend met z’n pen tegen de tafel aan het tikken. Laat hem of haar voorbeelden bedenken waarom je elk principe in een categorie plaatst, eventueel onderbouwend met steekwoorden. Meestal is 3 tot 5 minuten voldoende.
3. Vertel dat er hierna groepjes gevormd gaan worden van 3 à 4 personen. 
   • Je gaat per groep de 12 principes langs en gaat aan elkaar vertellen waarom je het principe bij goed, neutraal of verbetering hebt gecategoriseerd. 
   • Bepaal vervolgens als groep waar elk principe geplaatst moet worden. Schuiven maar! De groepjes kunnen hiervoor jouw setje met de 12 principes gebruiken om het visueel weer te geven.
   • Laat de groepjes nadenken over de punten die in de categorie verbetering staan. Wat zijn mogelijke oplossingen om dit Agile principe te verbeteren?
4. Spreek af wat de timebox voor de oefening is waarin je alle 12 principes hebt doorlopen. Meestal is 30 minuten ruim voldoende om het te combineren met een kop koffie. 
5. Ga het doen! Loop eventueel rond om te kijken of er vragen zijn.
6. Kom bij elkaar terug en bespreek de resultaten en mogelijke oplossingen. Belangrijk: vergeet niet ruimte te geven voor de successen!!!
7. Schrijf concrete actiepunten op waar je de komende Sprints al mee aan de slag kan (niet te veel actiepunten).
8. Bij de volgende Sprint Retrospective kun je erop terugkomen. Hebben we de actiepunten kunnen toepassen, hoe ging dit?

Tip: Je kunt deze oefening natuurlijk ook doen voor de vier Agile waarden.

Pro-tip: Deze oefening geeft je veel informatie waar je in toekomstige Sprint Retrospectives over kan praten. Maak foto’s van het eindresultaat en noteer eventuele uitdagingen waar je misschien niet als team mee aan de slag kan, maar waar je als Scrum Master of Agile Coach wel bij de organisatie kan aankloppen.

Oefening 2: Geen Agile Manifesto, maar creëer een Team Manifesto!

Natuurlijk bestaat er het Agile Manifesto, maar misschien werk jij in een omgeving waar er gewerkt wordt met SAFe. Dan heb je ook te maken met 5 Lean Principes, 10 SAFe core values en 10 SAFe principes. Heb je nog nooit van SAFe gehoord en doe je alleen Scrum, dan bestaat er ook iets als de 5 Scrum waarden. Bij Kanban heb je daarentegen weer de 6 Kanban kerngebruiken.

Als je dit leest heb je natuurlijk zelf al de conclusie getrokken dat dit wel erg veel van het goede is. Kan jij zo’n uitgebreid boodschappenlijstje onthouden als iemand je om je mening vraagt tijdens een vergadering?

Het kan daarom de moeite zijn om samen met je team je eigen waarden te destilleren vanuit al het bovengenoemde. Hierdoor creëer je als Scrum Master of Agile Coach draagkracht en een gelijk denkbeeld. Daarnaast gaat het wat meer leven.

Voorbereiding

De groepsgrootte voor deze oefening maakt niet uit. Zorg ervoor dat je een overzicht hebt van de Agile waarden en principes uit het Agile Manifesto, de 5 Lean Principes, de 10 SAFe core values, de 10 SAFe principes, en de 5 Scrum waarden en de 6 Kanban kerngebruiken. Kies afhankelijk van jouw situatie welke waarden en principes je deelt. Je kunt ze delen op papier, centraal op een flipover schrijven, of linkjes delen die iedereen makkelijk op zijn of haar mobiel kan openen. Verder moeten er voldoende post-its en pennen beschikbaar zijn.

Oefening: het maken van een Team Manifesto

1. Introduceer de doelstelling en geef aan waarom het belangrijk is om hierover te praten. Je kunt net als ik het belang uitleggen dat de informatie-overload van principes en waarden mogelijk averechts werkt en dat we ons willen focussen op het allerbelangrijkste. Vervolgens leg je het stappenplan van de rest van de oefening uit.
2. Laat mensen individueel bedenken welke waarde of principe ze belangrijk vinden voor het team. Schrijf elke waarde/principe op een afzonderlijke post-it. Meestal is 8 tot 10 minuten voldoende.
3. Laat tweetallen vormen waarin de teamleden hun post-its met elkaar bespreken. Belangrijk: er moeten concessies worden gedaan. Elk tweetal mag maximaal 5 post-its overhouden aan het einde van hun gesprek. Dit kan betekenen dat bepaalde post-its anders verwoord dienen te worden. Geef 5 minuten hiervoor in eerste instantie
4. Vervolgens laat je elk tweetal in gesprek gaan met een ander tweetal. Deze leggen ook aan elkaar uit waarom ze voor de 5 post-its hebben gekozen. Verder moeten er aan het einde van het gesprek ook 5 post-its over blijven. Geef wederom 5 minuten, zodat men zich beperkt tot de kern.
5. Kom als groep bij elkaar en kom ook tot uiteindelijk 5 waarden/principes.
6. Schrijf het Team Manifesto op een grote flipover of maak het op een andere manier goed zichtbaar.
7. Mocht je tijd over hebben dan kun je nog nadenken over concrete actiepunten waar je de komende Sprints al mee aan de slag kan gaan.
8. Bij de volgende Retrospective kun je erop terugkomen. Hebben we de actiepunten kunnen toepassen, hoe ging dit?

Tip: Je kunt hier niet alleen een team manifesto van maken, maar ook een organisatie manifesto. De context van je introductie zal anders zijn en de mensen die je voor deze oefening uitnodigt zullen verschillen, maar voor de rest kun je deze oefening gewoon inzetten.

Pro tip: Deze werkvorm heet een 1..2..4..all en is afkomstig uit een serie werkvormen die Liberating Structures worden genoemd. Mocht je hier meer over willen weten, we hebben hier diverse blogs over en geven hier ook trainingen in. Daarnaast komen we graag langs om een vergadering te faciliteren.

Oefening 3: Verspreid jouw kennis over het Agile Manifesto

Je weet nu hoe je het Agile Manifesto concreet aan de man kan brengen met een aantal oefeningen. Een andere simpele manier om je collega’s meer kennis te geven is door dit artikel te verspreiden onder je collega’s. Ze weten dan gelijk dat je oefening 3 uiterst serieus hebt genomen ;)

Als je op zoek bent naar diepgaandere begeleiding, kun je overwegen om met een van onze Agile coaches te praten. Wij helpen je graag bij het implementeren van het Agile Manifesto. Neem gerust contact met ons op via info@agilescrumgroup.nl of bel ons op 020 2614 195. We staan klaar om je te helpen!

Meer lezen?

Beck, K., Beedle, M., Van Bennekum, A., Cockburn, A., Cunningham, W., Fowler, M., … & Kern, J. (2001). Manifesto for agile software development. Geraadpleegd van www.agilemanifesto.org/iso/nl/manifesto.html en www.agilemanifesto.org/history.html.

Over de auteur: Rob Koppenaal

Rob is Agile coach en trainer. Met zijn ervaring uit informatiekunde, toegepaste cognitieve psychologie, datingcoach, Product Owner en Scrum Master / Agile Coach van vele teams geeft Rob het theoretische kader met praktische oefeningen om blijvende veranderingen te realiseren. Met het resultaat dat er een hoop wordt gelachen en cursisten met motivatie en kennis naar huis gaan. Naast anderen helpen te ontwikkelen, is Rob ook altijd bezig met zichzelf te verbeteren.