slim
samen
werken

De Omgevingswet vraagt om Scrum

Omgevingswet scrummenDe Omgevingswet stelt de overheid voor een ambitieuze en complexe opgave. Scrum is een raamwerk waarmee overheidsinstellingen dergelijke opgaven aanpakken. In deze blog lees je hoe.

Ook interessant: alles over opgavegericht werken

De Omgevingswet

Met de Omgevingswet wil de overheid de regels voor ruimtelijke ontwikkeling vereenvoudigen en samenvoegen. Zo wordt het makkelijker om bijvoorbeeld bouwprojecten te starten. Hiervoor moeten eerst verschillende omgevingsvisies (van landelijk tot lokaal niveau) worden ontwikkeld en samengebracht. Bij de beleidsontwikkeling van omgevingsvisies (en de hieruit voortkomende uitwerking) moeten stakeholders, zoals burgers, ook nog eens kunnen participeren. Het gaat daarnaast om een integraal beleid: er wordt samengewerkt over de beleidsdomeinen heen. Samenwerken in de keten, domeinoverstijgend en in samenspraak met stakeholders, dat is gemakkelijker gezegd dat gedaan.

Structuur aanbrengen bij complexe vraagstukken

Het is belangrijk om er in de keuze van een goede aanpak vanuit te gaan dat er nog veel onbekend is. Niemand weet precies hoe de Omgevingswet vorm moet krijgen. Wat zijn bijvoorbeeld de wensen van alle stakeholders? En hoe verschuiven de prioriteiten van betrokkenen? Welke uitdagingen gaan zich voordoen? Wat zijn hiervoor passende oplossingen? Scrum is juist hiervoor ontwikkeld.

Scrum in de omgevingswet

Scrum is een Agile aanpak – een effectievere en flexibelere manier van werken – die het voor een team mogelijk maakt projecten op een productievere wijze op te leveren en eventuele problemen snel te tackelen. Met een vaste cadans leveren multidisciplinaire teams gedeelten van beleidsstukken op, terwijl de stakeholders met grote regelmaat worden betrokken om te overleggen over de deelresultaten en de koers. Scrum is uitermate geschikt wanneer er onduidelijkheden zijn over de juiste oplossing en/of wanneer belangrijke veranderingen verwacht worden. Bekijk deze animatieserie om te leren wat Scrum precies is of bekijk onderstaand filmpje.

Voor de invoering van de Omgevingswet en het gebruik van Scrum bestaan geen blauwdrukken. Wij overleggen altijd met onze klanten wat de meest succesvolle manieren zijn om gebruik te maken van Scrum. Dat betekent vaak beginnen bij één project. Als voorbeeldaanpak beschrijf ik de ontwikkeling van een omgevingsvisie van een gemeente. In de omgevingsvisie legt de gemeente haar ambities en beleidsdoelen voor de fysieke leefomgeving voor de lange termijn vast.

De omgevingsvisie Scrummen doe je als volgt

De 3 rollen
Eén van de rollen binnen Scrum is die van de Product Owner. Hij of zij is verantwoordelijk voor het maximaliseren van de waarde van een product. Dat betekent dat de Product Owner het contact met de stakeholders managet, zodat duidelijk wordt wat de koers is om tot een goede visie te komen. Wie zijn de belangrijkste stakeholders? Wat zijn hun behoeften en wensen? Welke stakeholders betrek je wanneer? Aan welke onderwerpen moet er in de omgevingsvisie in ieder geval besteed worden? Dit zijn vragen die een Product Owner beantwoordt (met ondersteuning van de Developers (voorheen het Development Team genoemd) of anderen). Op basis hiervan kan de Product Owner bepalen welke onderdelen van de Omgevingsvisie het meest waardevol zijn om als eerste op te leveren.

Het is dus de verantwoordelijkheid van de Product Owner om (in overleg met de Developers en de stakeholders) te bepalen wat er als eerst kort cyclisch wordt opgeleverd. Een deelvisie over een thema als bevolkingskrimp of bevolkingsgroei, of juist klimaatadaptatie? Of moeten eerst alle basisthema’s op tafel komen? Op basis van de overleggen met stakeholders kan de Product Owner prioriteiten stellen. Met de meest urgente vraagstukken gaan de Developers als eerste aan de slag.

De Product Owner is ook degene die de koers kan aanpassen aan de meest actuele wensen en ontwikkelingen. In iedere Sprint, die 1 tot 4 weken duurt, krijgt de omgevingsvisie meer vorm. Aan het eind van de Sprint geven stakeholders feedback op de conceptvisie. Het kan ook zijn dat er opeens een nieuw thema actueel is. Misschien dat watermanagement actueel is vanwege lokale overstromingen door hevige regenval. Vanuit PR-oogpunt is het heel verstandig dit thema direct op te pakken. Dan beslist de Product Owner dit thema mee te nemen in de volgende sprint. Wel zo Agile!

de Developers schrijven met elkaar het beleidsstuk. De omgevingswet is domeinoverstijgend. Daarom is het werken met multidisciplinaire teams, zoals gebruikelijk is binnen Scrum, cruciaal. De Developers vertegenwoordigen zo veel mogelijk van de kennisdomeinen die nodig zijn om samen (een deel van) de conceptvisie te schrijven. In Sprints wordt telkens een stuk van de conceptvisie opgeleverd, die vervolgens wordt geëvalueerd door de Product Owner en relevante stakeholders.

De derde rol binnen Scrum is die van de Scrum Master. De Scrum Master is de olie in de machine. Waar nodig faciliteert hij/zij bijeenkomsten, coacht leden van het Scrum Team, helpt obstakels in de samenwerking op te ruimen en helpt Scrum effectief vorm te geven. Juist omdat het bij de Omgevingswet gaat om complexe materie en verschillende belangen maakt goede procesbegeleiding het verschil!

Scrum en Agile werken in de omgevingswet

Kort cyclisch
Zoals eerder aangegeven werkt Scrum kort cyclisch. Het hele beleidsstuk wordt niet in één keer opgeleverd. De belangrijkste onderdelen worden als eerst geformuleerd. Aan het eind van iedere Sprint is er overleg over ontwikkelde resultaat van de Sprint: een visie die weer een stap concreter is. Hierdoor worden behoeften en wensen snel duidelijk en concreet. Er wordt een hoop meerwerk mee voorkomen doordat sneller duidelijk is waar discussiepunten liggen. Ook kan er eenvoudig worden ingespeeld op veranderingen. Na iedere Sprint bestaat immers de kans om de koers aan te passen aan nieuwe inzichten. Stapsgewijs wordt zo het visiedocument in meerdere Sprints doorontwikkeld. Hierdoor is een beleidsstuk niet al verouderd wanneer het aangenomen wordt. Het resultaat is een actuele en gedragen omgevingsvisie. Samen is dan de basis gelegd voor een goede en fijne leefomgeving, want daar is het allemaal om te doen.

Vraag jij je af hoe je met jouw organisatie slimmer kunt samenwerken a.d.h.v. Scrum? Volg dan een van onze trainingen of neem eens contact met ons op om te sparren met een van onze ervaren Agile coaches. Je kunt ons bereiken via info@agilescrumgroup.nl of 020 2614 195.

Ook interessant:

Volg ons op LinkedIn (we delen onze blogs met je)

 

Over de auteur: Thijmen Sietsma

Thijmen Sietsma is Agile Coach en consultant. Hij heeft meer dan 10 jaar ervaring als trainer, teamcoach en consultant. Zijn specialisaties zijn motivatie, organisatieontwikkeling en de Agile Mindset. Hij heeft ruime ervaring met het vormgeven van participatieprocessen en het coachen van zelforganiserende teams. Binnen de Agile Scrum Group begeleidt hij Agile Transformaties. Zijn insteek is daarbij altijd maatwerk: samen op zoek naar de cultuur en structuur die optimaal aansluit bij de unieke situatie.