Het NLP communicatiemodel

Het NLP communicatiemodel helpt je effectief te communiceren. Heb je ook wel eens, dat jij en een vriend/vriendin allebei hetzelfde boek hebben gelezen? Je vriend/vriendin zegt: “prachtig boek”. En jij denkt: niet om door te komen…

Het NLP communicatiemodel geeft je inzicht hoe het mogelijk is dat twee mensen dezelfde gebeurtenis op een andere wijze interpreteren, opslaan en erop reageren. In dit blog laat ik je zien waarom het eigenlijk heel bijzonder is dat we elkaar nog begrijpen!

Verschillende ervaringen

In het voorbeeld hierboven hadden we het over het boek, maar ook op je werk kunnen er grote verschillen zijn in hoe jij en anderen de dingen ervaren. Stel je voor: je komt beide uit dezelfde vergadering. Na afloop zeg jij bij de koffie tegen een collega “wat fijn hè, dat er nu duidelijkheid is over de prioriteiten”. Waarop deze reageert “fijn?! ik heb mij de hele tijd lopen storen aan die blikken van Johan, hij leek het nergens mee eens te zijn. Ik heb dat verhaal over die prioriteiten eigenlijk helemaal niet meegekregen”. Dezelfde gebeurtenis, allebei een andere ervaring.

Wat is het NLP communicatiemodel

Het NLP-communicatie model is het hart van NLP. Het is een model dat inzicht geeft in hoe we de buitenwereld waarnemen en hoe we via filters betekenis geven aan de informatie en vervolgens erop reageren.

In het kort gaat het proces als volgt: er komen prikkels van buiten bij jou naar binnen, via je zintuigen. Tussen het moment dat prikkels opgepikt worden door onze zintuigen en de uiteindelijke betekenisgeving zit een groot aantal vertaalslagen.

Jij filtert namelijk deze prikkels en maakt er een interne voorstelling van. Dit gaat onbewust. Deze interne voorstelling (of gedachtegang) heeft een wisselwerking met jouw houding (fysiologie) en jouw stemming, en dit samen maakt hoe jij uiteindelijk weer reageert naar de buitenwereld. Jouw reacties (gedrag) zijn weer prikkels die door een ander kunnen worden waargenomen en via de filters worden verwerkt. Actie, reactie, enzovoorts! Het NLP communicatiemodel ziet er als volgt uit:

Vervormen, generaliseren en weglaten

Je snapt nu wat het NLP communicatiemodel in grote lijnen inhoudt, dus nu gaan we de diepte in. Wij nemen voortdurend de buitenwereld waar. Dit doen we met onze zintuigen (we horen, zien, voelen, ruiken, proeven). Er komen per seconde miljoenen prikkels op ons af, veel te veel, dus die moeten we filteren. Als mens hebben wij een heel aantal filters waar de prikkels doorheen gaan, en dit gebeurt veelal onbewust!

Je zou het kunnen vergelijken met de ouderwetse manier van koffie zetten- de koffie die door een filter gaat: het meeste van de gemalen koffieboon komt niet in je kop koffie terecht, slechts dat beetje dat door het filter is gedruppeld.

Door middel van onze filters, waarover ik straks nog meer zal vertellen, vinden een drietal processen plaats:

1. We vervormen informatie
2. We generaliseren
3. We laten informatie weg

Een mooi voorbeeld van vervormen van informatie is als je verliefd bent. De roze bril. Je ziet alleen maar de leuke dingen van je geliefde. Zelfs als diegene iets doet dat minder leuk is vervorm je het zo dat het toch weer leuk is. Je maakt de informatie als het ware “passend” of “kloppend” bij wat je al dacht.

De generalisatie ken je waarschijnlijk wel. Heel vaak is dit handig en helpt het ons om niet over álles uitgebreid na te denken. Je hebt bijvoorbeeld geleerd hoe een deur opengaat en je hebt gegeneraliseerd dat alle deuren zo opengaan. Dat is handig. Echter het maken van generalisaties kan leiden tot misverstand. Als je een nieuwe manager krijgt, die net zo’n soort blik heeft als die oom van jou die altijd zo streng is, dan kun je zomaar generaliseren dat “iedereen met zo’n blik, ook heel streng is”. Je hebt al besloten dat deze nieuwe manager heel streng is nog voordat je hem hebt gesproken. Wie weet zit je er volkomen naast.

Tenslotte laten we ook heel veel prikkels gewoon weg. Als ik je nu vraag om aan je hartslag te denken, dan word je je waarschijnlijk nu bewust van je hartslag terwijl je dat net nog niet was. Of als ik je vraag naar de geluiden van buiten te luisteren.  De prikkels zijn er de hele tijd, maar we laten ze weg. Er komen uiteindelijk dus maar een fractie van alle prikkels daadwerkelijk bij ons binnen.

Filters

Hoe we vervormen, generaliseren en weglaten hangt weer af van je filters. Er zijn er een heel aantal. Ruimte en tijd, taal, herinneringen, beslissingen, meta-programma’s, waarden en overtuigingen en attitudes.

Tijd en ruimte

Om het filter van tijd en ruimte uit te leggen, kun je denken aan het voorbeeld van een rijdende trein. Iemand die deze trein ziet rijden denkt dat de trein hard vooruitgaat. Voor iemand die in de trein ernaast zit, en even snel rijdt, lijkt het alsof de trein naast hem stil staat. Dit fenomeen had Einstein al in de gaten met zijn relativiteitstheorie. Ruimte en tijd zijn relatieve begrippen, dat wil zeggen dat ze per situatie erg wisselende waarden hebben. Soms ervaar je dat de tijd heel langzaam gaat, soms juist snel.

Taal

Een ander filter is taal. Met taal proberen wij naar buiten weer te geven wat er van binnen leeft. Een kind heeft nog maar weinig woorden tot zijn beschikking en noemt alles met wielen een auto. Later leert het kind meerdere begrippen en zal meer nuances gaan aanbrengen: vrachtauto, vuilniswagen, hijskraan. Hoe groter het taalvermogen, hoe meer nuancering iemand kan aanbrengen. Dat wat iemand waarneemt in de buitenwereld kan diegene voor zichzelf van binnen vorm geven (interne voorstelling) én weer naar buiten brengen.

En hoe ingewikkeld dat is blijkt als ik jou en je collega nu zou vragen om een hond te beschrijven. Iedereen weet wat een hond is, en toch grote kans dat je allebei een andere hond in gedachten hebt. En wat dacht je van het woord “cel-deling”. Een bioloog zal hier een andere interne voorstelling bij hebben dan een gevangenisdirecteur.

Herinneringen en beslissingen

We zijn ons vaak niet bewust hoe groot de rol van herinneringen is bij het waarnemen van de buitenwereld. Wat we voortdurend doen terwijl we waarnemen, is checken of de waarneming al iets bekends is. We koppelen de informatie aan datgene wat we eerder hebben ervaren, én we houden graag ons wereldbeeld in stand (onze eigen waarheid).

Dit wereldbeeld is gebaseerd op beslissingen die we eerder genomen hebben. Denk maar aan iemand die zegt “ik heb 40 uur gewerkt deze week” (ervaring). Dat zal iemand die een 32-urige werkweek normaal vindt (beslissing) misschien bestempelen als hard werken, terwijl iemand die gewend is aan een 60-urige werkweek (ook een beslissing) dit juist als een relaxte week zal bestempelen.

Metaprogramma’s

Metaprogramma’s worden ook wel sorteerstijlen genoemd. Vaak heb je twee uitersten, zoals: ben je van de detail of van de grote lijn? Ben je meer pro-actief of meer reactief? Ben je iemand van “samen” of ben je meer van “alleen”. Ben je eerder leidend of ben je eerder volgend? Zo zijn er nog heel wat metaprogramma’s, en allemaal zijn het filters die ervoor zorgen dat jij de prikkels van buitenaf op een bepaalde manier laat binnenkomen (en vervormt, generaliseert of weglaat).

Waarden, overtuigingen en attitudes

Tenslotte zijn er nog waarden, overtuigingen en attitudes die als filters optreden. Wat jij belangrijk vindt in het leven, krijgt ook meer aandacht van jou. Als jij respect belangrijk vindt, zal het jou snel opvallen als iemand niet met respect behandeld wordt, terwijl dit een ander helemaal niet opgevallen is.

Samengevat

Het NLP Communicatiemodel erkent een hele rij met filters en we hebben ze allemaal! En na het filteren komt dus die interne voorstelling in ons op, die samen met je houding en je stemming zorgen welke reactie jij geeft, oftewel: welk gedrag jij naar buiten brengt.

Het NLP Communicatiemodel laat zien hoe moeilijk communiceren is

Nu je dit allemaal weet, kun je je voorstellen hoe complex communicatie tussen twee mensen eigenlijk is? Filosoof Plato vroeg zich al af: kunnen twee verschillende mensen de wereld überhaupt wel op dezelfde manier waarnemen? Denk nu nog eens aan je werk, aan het team waarin je zit of een team dat je coacht. Nu begrijp je waarom we elkaar soms nog niet zo makkelijk begrijpen.

In NLP reiken we heel wat technieken aan waarmee je kunt verdiepen in dit communicatiemodel, waardoor je elkaar juist wel beter gaat begrijpen, en je communicatie effectiever wordt. Bijvoorbeeld door middel van het NLP coachmodel  of door verschillende soorten vragen stellen om de metaprogramma’s van mensen te ontdekken. Maar daarover meer in een volgend blog.

Wil je meer leren over NLP of over het communicatiemodel? Schrijf je snel in voor de NLP training van Agile Scrum Group. Of neem contact op met een van onze consultants via 020 2614 195 of Info@agilescrumgroup.nl en we helpen je graag verder.

Ook interessant:

• Product Owner salaris: wat verdient een Product Owner?
• Kanban VS Scrum
• De Duivelsdriehoek: van traditioneel projectmanagement naar Agile

Over de auteur: Ingrid Manasse

Ingrid is Agile coach en trainer bij Agile Scrum Group. Na een studie Psychologie en Communicatiewetenschappen, heeft Ingrid veel ervaring opgedaan als consulant, teamleider en manager. Met veel kennis over leiderschap, Agile en Scrum werken, Deep Democracy, DISC en NLP, is Ingrid uitermaten geschikt om organisaties te helpen veranderen en slimmer samen te werken door middel van Agile werken.