De Alignment Autonomie Matrix van Spotify

Het belang van autonomie en alignment in een complexe omgeving

Veel organisaties hebben een verouderde kijk op de wereld, waarin de complexiteit binnen organisaties onvoldoende erkend wordt. Men ziet een organisatie nog steeds als een ingewikkelde machine die je kunt analyseren en waarin je vervolgens onderdelen kunt vervangen. De aanname dat alles dan gerepareerd en verbeterd is, is onjuist.

Een alternatieve zienswijze, die sterk aan populariteit wint, is de organisatie als complex systeem (zie Cynefin Raamwerk). Net als in een natuurlijk ecosysteem (zoals een bos) groeit een organisatie, sterven delen af of veranderen stukken. Een dergelijk complex systeem kun je onmogelijk vanuit een helicopter view in zijn volledigheid analyseren, doordat er zoveel gebeurt en er continu veranderingen zijn die elkaar allemaal beïnvloeden.

Omdat niemand het overzicht alleen kan bewaren, wordt leiderschap op elk niveau van de organisatie van belang om te overleven. Een complex systeem laat zich dan ook het best besturen door zelforganiserende teams. Natuurlijk zijn bepaalde kaders en een duidelijke richting van belang om zelforganisatie te laten werken. Een zelforganiserend systeem met een duidelijke richting balanceert op de rand van stabiliteit en chaos. Deze systemen kun je daadwerkelijk innovatief noemen.

De Alignment en Autonomie Matrix

Het Alignment en Autonomie-model geeft handvatten om een innovatief en complex systeem vorm te geven. Autonomie is de mate waarin men zelf keuzes mag maken, bijvoorbeeld als het gaat om de inhoud van werkzaamheden of de aanpak om tot resultaat te komen (zie drive model). Alignment is het kompas dat teams en organisaties hebben; datgene wat richting geeft. In deze context spreekt men ook wel van ‘krachtenvelden van betekenis’. Het is aan de leiders van een complex systeem om vorm te geven aan organisaties door betekenis toe te voegen, niet door allerlei regeltjes te bedenken en daar op toe te zien. Alleen als er een betekenisvolle richting is, kan ware zelforganisatie plaatsvinden, want iedereen weet dan waar men naartoe werkt.

Wanneer je autonomie en alignment als assen ziet, onthult de matrix die dan ontstaat vier verschillende typen organisaties:

1. Organisaties waar veel alignment is en weinig autonomie, ervaart men als autoritair. Het leiderschap heeft een coherente en betekenisvolle visie, maar geeft medewerkers onvoldoende ruimte om op autonome wijze handen en voeten te geven aan deze visie. Leiders vertellen niet alleen wat de organisatie moet bereiken, maar vertellen medewerkers ook precies wat zij moeten doen om daar te komen. Dit resulteert in een passieve houding van medewerkers; men conformeert zich aan wat het leiderschap opdraagt.
2. Organisaties waar weinig alignment is een veel autonomie, ervaart men als ondernemend. ‘Ondernemend’ moet je dan echter wel opvatten in die zin dat iedereen als het ware als zzp’er een eigen richting kan bepalen. Een dergelijke organisatie loopt meerdere risico’s: (1) individuen die elkaar tegenwerken, (2) werk dat twee keer wordt gedaan door gebrek aan coördinatie en (3) een geheel dat zich zo diffuus beweegt dat het voor klanten onduidelijk is waar de organisatie voor staat.
3. Een organisatie waar geen alignment is en geen autonomie, is een plek waar niemand gelukkig is. Het leiderschap heeft geen gezamenlijk beeld van de betekenis die de organisatie als geheel moet geven. Daarnaast krijgen medewerkers weinig ruimte om zelf keuzes te maken. Dit resulteert in een ongelukkig systeem dat lastig of niet tot resultaat komt en waar onverschilligheid hoogtij viert. Dat leidt dan weer tot boze klanten, waarop het leiderschap niet zelden krampachtig reageert door de autonomie nog verder te verminderen.
4. Een grote mate van alignment en autonomie resulteert in een innovatieve organisatie. Doordat het leiderschap zorgt voor richting, kan de complexe organisatie zelforganiserend werken. Leiderschap bestaat zowel op managementniveau als op individueel niveau (door de grote mate van autonomie). De innovatieve organisatie zorgt ervoor dat je alle energie en creativiteit bundelt in dezelfde richting. Zo worden klanten uiteindelijk verrast met een steeds betere, goedkopere en snellere dienstverlening. De waardering die klanten teruggeven, zorgt als positieve prikkel voor een extra stimulans voor het systeem. Dit is het kwadrant van de matrix waar je in wilt zitten als je als organisatie wilt overleven in de 21^e eeuw.

Hoe past Spotify dit model toe?

De populaire muziekdienst Spotify heeft dit model populair gemaakt door het op te nemen in een bekende Youtube-video genaamd Spotify Engineering Culture. Spotify is begonnen als één Scrumteam, maar groeide al snel uit tot meerdere teams. Het organisatiemodel dat groeienderwijs is ontstaan wordt het ‘Spotify-model’ genoemd.

Een squad is de kleinste bouwsteen in het Spotify-model. Een squad is een zelforganiserend en autonoom team. De meeste squads gebruiken Scrum om de samenwerking te structureren. De Product Owner zorgt binnen een squad voor alignment, bijvoorbeeld door een duidelijke productvisie. Squads hebben een plek in een groter geheel en kennen daarom ook op hoger niveau kaders, zoals de complete productstrategie van Spotify.

Een verzameling squads die samen aan een grotere missie werken, noemt Spotify een tribe. Zo bestaat er een tribe die zich specifiek richt op het optimaliseren van de muziekspeler. Een tribe is dus een groep van squads met een hoge onderlinge alignment. Ook de autonomie van tribes is geborgd, door het werk zo te verdelen dat verschillende squads zo veel mogelijk onafhankelijk van elkaar keuzes kunnen maken. Dit organiseert de tribe-leider.

Het geheel dat zo ontstaat, is in de woorden van Spotify ‘loosely coupled, tightly aligned’. Zo werken de squads en tribes als een jazzband samen. Iedereen heeft een duidelijke rol als individuele muzikant en kan eigen keuzes maken, en samen kom je tot muziek waar klanten blij van worden.

Vraag je je af hoe je Agile werken of zelforganisatie succesvol maakt binnen jouw organisatie? Volg dan een van onze trainingen of neem eens contact met ons op om vrijblijvend kennis te maken met een van onze ervaren Agile trainers & coaches. Je kunt ons bereiken via info@agilescrumgroup.nl of 020 2614 195.

Ook interessant:

• Scrum modellenboek
• Minimum Viable Product
• Scrum in de FMCG
• De rol van Product Owner
• Product Owner Training

Volg ons op LinkedIn (we delen onze blogs met je)