samen
werken
Theorie X en Theorie Y in Scrum [+ zelf-test]
Theory X en theory Y oorsprong
Zowel Theorie X als Y werden in de jaren zestig van de vorige eeuw ontwikkeld door Douglas McGregor. Zijn werk stelde fundamentele vragen over de toen geldende aannames over menselijk gedrag binnen organisaties.
Bovendien stelde hij een nieuwe houding voor managers voor: in plaats van teamleden te commanderen en controleren, zou het voor een manager effectiever zijn om teamleden te begeleiden in het ontsluiten van hun volledige potentie.
McGregor was ervan overtuigd dat medewerkers de juiste doelen, gepaste beloning, en mogelijkheden moeten hebben om mee te denken. Op die manier zou je zowel de behoeften van medewerkers als die van de organisatie bevredigen.
De verschillen tussen Theory X en Y:
- Houding ten opzichte van werk: Theory X houdt er een pessimistisch mensbeeld op na en zegt dan ook dat mensen in het algemeen lui zijn en niet van werk houden. Om deze reden grijpen medewerkers elke kans aan om minder te werken, als de mogelijkheid zich voordoet. Is het lekker weer? Dan denkt een Theory X-manager dat medewerkers aan het werk gehouden moeten worden, omdat ze anders vroeg naar huis gaan om in de zon te zitten. Regent het? Dan denkt een Theory X-manager dat medewerkers aan het werk gehouden moeten worden, omdat ze anders vroeg van werk vertrekken om de file voor te zijn.Theory Y gaat ervan uit dat medewerkers positief tegen werk aankijken en werk leuk kunnen vinden. Met de juiste randvoorwaarden zijn medewerkers intrinsiek gemotiveerd en vinden het leuk om zichzelf verder te ontwikkelen. Door deze positieve houding kan een manager die in Theorie Y gelooft zich met andere zaken bezighouden dan micromanagement. Theory Y-managers zijn meer bezig met het stimuleren van de intrinsieke motivatie door de juiste randvoorwaarden in te vullen.
- Aansturing: binnen Theorie X gelooft men dat mensen alleen maar werken voor geld; houd ze daarom goed in de gaten. Managers zijn slimmer dan medewerkers, dus het is als manager zaak om er dicht op te zitten, anders loopt het in de soep. In de aansturing is sprake van micromanagement, en misschien zelfs van intimidatie of straf.Theory Y gaat ervan uit dat mensen zichzelf kunnen aansturen. Natuurlijk dient een medewerker op de juiste manier gefaciliteerd te worden, maar wanneer dit het geval is, is aansturing in grote mate overbodig. Theory Y-managers managen naar autonomie. Randvoorwaarden waaraan je zou kunnen denken om autonomie te laten bestaan zijn bijvoorbeeld (1) een zelfgekozen doel om aan te werken, (2) toegang tot de kennis die nodig is om het doel te bereiken, (3) voldoende budget en (4) tijd om zelfstandig aan de slag te gaan. Een Theorie Y-manager coacht en gelooft dat de werkzaamheden dan vanzelf op gang komen.
- Verantwoordelijkheid: Theorie X stelt dat medewerkers verantwoordelijkheid ontwijken. Omdat mensen toch alleen maar voor het geld werken, kun je als medewerker maar beter zo min mogelijk verantwoordelijkheid op je nemen. Anders maak je het jezelf onnodig moeilijk en lever je meer inspanning per euro.Een manager die Theorie Y aanhangt, faciliteert medewerkers zodat zij zelf in staat zijn om de benodigde verantwoordelijkheid te nemen. Het kan zelfs leuk zijn om verantwoordelijk te zijn voor iets waarvoor je intrinsiek gemotiveerd bent, zelfs als de financiële beloning niet maximaal is. Verantwoordelijkheid voor nuttige doelen geeft betekenis aan het leven.
- Motivatie: zoals beschreven claimt Theorie X dat mensen alleen gemotiveerd worden door geld en door de mogelijkheid hun baan te verliezen bij ondermaats presteren.Theory Y zet daartegenover dat medewerkers zichzelf willen ontwikkelen. Na verloop van tijd zullen medewerkers zich tot de beste versie van zichzelf ontwikkelen, vanuit intrinsieke motivatie. Een Theory Y-manager zal zorgen dat daarvoor de juiste randvoorwaarden aanwezig zijn.
- Creativiteit: dit is iets wat volgens Theorie X voornamelijk bij het management aanwezig is. Managers zijn creatief, denken na en delen taken uit. Medewerkers werken deze taken uit. Medewerkers zijn niet creatief, behalve in het bedenken hoe zij zo min mogelijk werk hoeven te verzetten. Om deze reden moeten managers de lijnen uitzetten en bedenken welke stappen er gezet moeten worden. Zo voorkom je een stuurloos schip en doet iedereen waar hij goed in is.Theory Y gaat ervan uit dat ieder mens creativiteit in zich heeft. De manier waarop mensen in traditionele organisaties worden ingezet heeft tot gevolg dat creativiteit sterk onderbenut wordt. Deze potentie kun je ontketenen door medewerkers zelf verantwoordelijkheid te geven voor uitdagingen en hen te faciliteren in hun creatieve reis naar een optimale oplossing.
Toepassing binnen Scrum
Nu we de verschillen tussen Theorie X en Y begrijpen, kunnen we een volgende stap zetten. Het is interessant om te verkennen hoe de in 1960 ontwikkelde Theorie X en Y nog steeds zeer relevant zijn als we het hebben over Agile. Het Agile gedachtegoed neigt namelijk sterk naar een Theorie Y-benadering. Wel wil ik graag benoemen dat beide theorieën voor- en nadelen hebben. Als Scrum Master moet je je ervan bewust zijn dat er mensen zijn die Theory X prefereren.
Scrum Teams zijn zelfsturend. Dit zorgt voor een nieuwe dynamiek tussen lijnmanagers en deze zelfsturende teams. Voor veel managers is het wennen als er geen maandelijkse voortgangsrapportage komt en je niet mag meebeslissen in een stuurgroep. Als je wilt dat Scrum Teams optimaal tot hun recht komen, dan is het van belang om het team zelf de verantwoordelijkheid te geven om een project succesvol uit te voeren. Bovendien is de aansturing die je als manager van medewerkers van een Scrum Team doet minimaal. Je kunt je stem als stakeholder laten horen in bijvoorbeeld een Review, maar uiteindelijk moet je er als manager op vertrouwen dat het team zelf de juiste keuzes maakt.
In traditioneel projectmanagement zien we veel Theorie X-invloeden. Zo bedenkt de projectleider traditioneel gezien wat er opgeleverd moet worden en hoe het team dat gaat aanpakken. Om een doel te bereiken maakt de projectleider een projectplan en deelt taken uit die de teamleden oppakken. Door te controleren of het werk is uitgevoerd blijft het project vooruitgaan. Binnen een Scrum Team is er geen ‘baas’; het team is samen verantwoordelijk voor het resultaat. Van iedereen wordt inbreng en creativiteit verwacht. Het Scrum Team stuurt zichzelf aan door middel van terugkerende meetings en frequente feedbackloops met stakeholders. Scrum ademt Theorie Y, en veel van de onderliggende principes zoals geformuleerd in het Agile Manifest ook.
Het Agile Manifest stelt als vijfde principe dat je (Scrum) teams moet samenstellen uit gemotiveerde medewerkers. Bovendien stelt ditzelfde principe dat de omgeving het team goed moet faciliteren en erop moet vertrouwen dat de klus wordt geklaard.
Werkt mijn leidinggevende via theorie x of y?
Met onderstaande oefening kun je bepalen of je gemanaged wordt via Theory X of Y. Geef aan elke stelling een cijfer van 0 tot 5, waarbij 0 betekent ‘nooit’ en 5 ‘altijd’:
- Mijn baas vraagt me vriendelijk om dingen te doen, geeft me redenen waarom, en nodigt me uit suggesties te doen.
- Ik word aangemoedigd om vaardigheden te leren buiten mijn directe verantwoordelijkheidsgebied.
- Ik ben overgelaten aan het werk zonder inmenging van mijn baas, maar er is hulp beschikbaar als ik die nodig heb.
- Ik krijg waardering als ik goed werk of extra inspanningen verricht.
- Mensen die het bedrijf verlaten, krijgen een ‘exitinterview’ om hun mening over de organisatie te laten horen.
- Ik word gestimuleerd om hard en goed te werken.
- Als ik extra verantwoordelijkheid wil, zal mijn baas een manier vinden om die aan mij te geven.
- Als ik extra training wil, zal mijn baas me helpen om dat te regelen.
- Mijn baas staat voor mij klaar om mijn zorgen of suggesties te bespreken.
- Ik weet wat de doelstellingen van het bedrijf zijn.
- Mij wordt regelmatig verteld hoe het bedrijf presteert.
- Ik krijg de gelegenheid om problemen in verband met mijn werk op te lossen.
- Mijn baas vertelt me wat er in de organisatie gebeurt.
- Ik heb regelmatig ontmoetingen met mijn baas, om te bespreken hoe ik mezelf kan verbeteren en ontwikkelen.
Tel je punten op. Tot 15 punten word je sterk via Theory X aangestuurd, tussen 16 en 40 punten overwegend via Theory X, tussen 41 en 55 overwegend via Theory Y, en tussen 56 en 70 sterk via Theory Y.
Ook interessant:
• Scrum vs Agile
• Scrum motiveert!
• Feedback in Scrum: het Belang van Feedback (+5 praktische tips)
Wil je nóg meer leren over Scrum? Misschien is een scrum training dan iets voor jou.
Vind je dit artikel interessant?
Volg ons op LinkedIn (we delen onze blogs met je)
